Πολιτιστικός Σύλλογος Ντουλιανών
Εκπολιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ντουλιανών Αποκορώνου Χανίων
Τα παιδιά, ο πηλός και η παράδοση.
Συνέντευξη με την γλύπτρια / εικαστικό Ελένη Γιανακουλάκου,
Διδάσκετε γλυπτική στο χώρο του πολιτιστικού συλλόγου Ντουλιανών. Και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή. Πείτε μας για αυτό το ταξίδι της τέχνης του πηλού.
Ελένη: Ο κόσμος εδώ, στην χώρα που γέννησε τις τέχνες και τον πολιτισμό, έχει στο μυαλό του την μνημειακή γλυπτική. Τα μάρμαρα, τα μεγάλα αγάλματα τον Παρθενώνα και τα μνημεία.
Τα πάντα όμως ξεκίνησαν από τον πηλό. Ακόμα και για να κάνεις ένα μεγάλο γλυπτό το πρόπλασμα το κάνεις στον πηλό.
Να πούμε εδώ και ένα μεγάλο ευχαριστώ για το δικό μας εργαστήρι στον Αλέξη Μπολανάκη ο οποίος μας κάνει πηλό Αποκορώνου .
Έχουμε δηλαδή πηλό από Αποκορωνιώτικο χώμα ?
Ελένη: Φυσικά. Σκάβεται το χώμα, γίνεται εξόρυξη κανονικά. Το σπάνε, το κονιορτοποιούν, το ζυμώνουν σε τεράστια ζυμωτήρια.
Ένα κομμάτι του πηλού που δουλεύουμε εδώ στο εργαστήριο, ο συνηθισμένος γκρι πηλός είναι προσφορά του Νίκου Φραντζεσκάκη.
Ο δικός μας ο ντόπιος είναι ο ωχροκίτρινος. Ωστόσο μετά στο ψήσιμο αποκτάει την γνωστή πορτοκαλι αποχρωση του κεραμιδιού με μικρές διαβαθμίσεις χρωματικές
Ποιά περίοδο χρονική καλύπτει η τεχνοτροπία που διδάσκεται στο εργαστήριο στα Ντουλιανά?
Ελένη: Ξεκινάμε από προϊστορικούς χρόνους και καταλήγουμε σε αρχαϊκούς. Προσπαθούμε να περάσουμε στα παιδιά κάποιες πολιτιστικές αναφορές , μυθολογικά και τοπικά στοιχεία. Υπάρχει τεράστιος ιστορικός πλούτος εδώ. Μου αρέσει σε κάθε μέρος που διδάσκω (Χίο, Αμερική) να χρησιμοποιώ υλικά του τόπου και ερεθίσματα. Οι τεχνικές πολλές φόρες είναι κοινές. Εννοείται δίνω έμφαση και στην ελεύθερη δημιουργία. Στο ελεύθερο κομμάτι αναπτύσουν τα παιδιά το δικό τους προσωπικό στυλ. Και αυτό μας ενδιαφέρει. Να κάνουμε πρότυπα. Το κάθε παιδί είναι μοναδικό. Αυτό μας ενδιαφέρει. Με θυμώνει που στο 2022 πουλάνε αντίγραφα στα πωλητήρια των μουσείων. Ωραία, υπάρχουν τα παλιά.. Γιατί να πουλάμε όμως αντίγραφα? Όμως υπάρχουν και άτομα που δουλεύουν και κρατάνε ζωντανή αυτή την τέχνη Και δεν αναφέρομαι για την αφηρημένη τέχνη που μπορεί να παρεξηγηθεί. Μιλάω για την παραδοσιακή, την κλασσική. Υπάρχει. Υπάρχουν καλλιτέχνες.
Τι συμβαίνει τελικά με τον πηλό? Τι προσφέρει σε ένα παιδί η κεραμική τέχνη
Ελένη: Δεν είναι τυχαίο το ότι ο πηλός αναφέρεται σε όλες τις θρησκείες. Η ενασχόληση με τον πηλό μας γειώνει μας κάνει να νοιώθουμε καλύτερα. Είναι η φύση μας. Ο πηλός σε ηρεμεί σε χαλαρώνει.
Ενδεικνύεται για art therapy και για εργοθεραπεια . Έχω δουλέψει με άτομα με ειδικές ανάγκες ,από άνοια μέχρι αυτισμό, και έχει απίστευτα αποτελέσματα. Το έχω βιώσει
Πόσα μαθήματα έχετε κάνει μέχρι τώρα? Τι έχετε καλύψει?
Ελένη: Μέσα στα 7 μαθήματα έχουμε μιλήσει για την ελληνική μυθολογία, ε χουμε αναπτύξει ένα ταξίδι στο χρόνο πίσω να γνωρίσουμε πως ξεκίνησε η γλυπτική. Και είμαστε στα χρόνια χωρίς τροχό. Πριν τον τροχό. Κάνουμε αγγεία, μαθαίνουμε τεχνικές άλλα πριν την ανακάλυψη του τροχού. Μετς τον τροχό μπαίνει η νέα αγγειοπλαστική. Αλλά εμείς κάνουμε γλυπτική. Στην γλυπτική φυσικά μπορείς να αποδώσεις και φόρμες.
Δηλαδή πόσο πίσω χρονικά πάμε?
Ελένη: Αναφερόμαστε αμέσως μετά την ανακάλυψη της φωτιάς. Εκεί εντοπίζεται η πρώτη χρήση πηλού.
Τα πρώτα σκεύη που έφτιαξε ο άνθρωπος, ο προϊστορικός άνθρωπος με τα χέρια του , με λάσπη που κατάφερε να την ψήσει. Παρατηρώντας ότι η λάσπη σκληραίνει όταν ζεσταθεί, ότι έγινε σαν πέτρα όταν ψήθηκε, έφτιαξε ένα δοχείο που τον διευκόλυνε να πιει νερό. Ή να το μεταφέρει. Αυτή είναι και η πρώτη τεχνική που κάνουμε. Παίρνουμε ένα κομμάτι πηλού και το χτυπάμε με τα δάκτυλα μας στο κέντρο και κάνει μια γούβα εκεί στο κέντρο της παλάμης μας. Είναι αυτή η αρχέγονη επαφή με την Γη. Είναι στην φύση μας.
Γι' αυτό και θέλω κάθε φορά να δουλεύω με χώμα από τον τόπο που βρίσκομαι. Στην Αγγλία με οτι χώματα εύρισκα εκει. Στην Αμερική με χώμα των Απάτσι.
Μετά μιλήσαμε για την μυθολογία με τα παιδιά, μιας και ξεκίναγε η άνοιξη, αναφερθήκαμε στον μύθο της Περσεφόνης.
Αυτό που επιβεβαιώνεται σε κάθε ευκαιρία πάντως είναι οτι τα παιδιά διψούν για εικαστικές εμπνεύσεις και ενασχολήσεις που ενισχύουν τη δημιουργικότητά τους.... &
Μιλώντας για την προσοχή μας στα παιδιά. Έχεις δει αλλαγή συμπεριφοριακη στα παιδιά απο την ενασχόληση τους με τον πηλό?
Ελένη: Έχω πολλά παραδείγματα. Θα σου πω μόνο αυτό. Τα παιδιά είναι καθρέπτες. Και στο λεω σαν μάνα. Μέσα απο τα εργαστήρια κοινωνικοποιούνται. Νιώθουν άνετα. Τα χαλαρώνει. Αποκτάς αυτοπεποίθηση με τον πηλό. Φτιάχνεις κάτι που δεν φανταζόσουν οτι μπορείς να το κάνεις. Για τους πιο πολλούς ανθρώπους παιδιά ή ενήλικες, η γλυπτική είναι κάτι άπιαστο. Και όμως οχι. Όλοι μπορούν να φτιάξουν . Όλοι μπορούν να θυμηθούν πως είναι να παίζεις με τις λάσπες. Γιατί αυτό είναι. Από εκεί ξεκινάει. Αυτή είναι η φυσιολογική εξέλιξη. Πέρα από την επαφή με την φύση, γίνεται και το ανοσοποιητικό σου καλύτερο.
Τώρα που φτιάχνει ο καιρός, θέλω να τους κάνω μάθημα έξω.
Είναι επισης μεγάλη εμπειρία η έννοια του τρισδιάστατου μοτίβου αλλά ταυτόχρονα και της δημιουργίας του.
Τα παιδιά είναι το μέλλον μας. Πρέπει να τους δώσουμε τις εμπειρίες μας πάνω στην παράδοση μας και στις γνώσεις μας.
Μιλάμε έτσι για την τοπική παράδοση. Μιλάμε για μύθους , ιστορίες, θρύλους.
Στο επόμενο μάθημα πχ θα κάνουμε βίγλες. Παρατηρητήρια με τα οποία επικοινωνουσών για να ειδοποιούνται για τους πειρατές.
Ποια είναι η κατάσταση των παιδιών μετά το μάθημα?
Ελένη: Είναι κατά κανόνα πολύ πιο ήρεμα. Μέσα στο μάθημα υπάρχει πολύ εκτόνωση. Και αναφέρομαι σε σωματική εκτόνωση. Υπάρχουν κάποιες τεχνικές που τον πηλό μετά που τον ζυμώνουν τον χτυπάνε.
Πως τον χτυπανε δηλαδη?
Ελένη: Κάθε κομμάτι πηλού έχει μέσα ένα ποσοστό υγρασίας. Έχει τους δικούς του τρόπους για να τον δουλέψεις. Πρέπει να εχει ομοιογένεια στην υγρασία του. Πρέπει να ακολουθήσεις τους δικούς του χρόνους που είναι σύμφωνα με την φυσική. Μπορεί πχ να σου σπάσει όταν στεγνώνει πολύ γρήγορα .Δεν μπορείς να τον βγάλεις στον ήλιο αμέσως , ούτε να εχει πολύ νερό γιατί θα λιώσει,
και όλο αυτό ότι διαρκώς ελέγχεσαι από τον πηλό και ελέγχεις και εσυ τις κινήσεις σου. Δίνεις την προσοχή σου. Ακόμα και την ανάσα σου ακούς και προσέχεις. Και έτσι ηρεμείς .
Κάθε κομμάτι πηλού λοιπόν εχει ένα ποσοστό υγρασίας. Η βαρύτητα τραβάει την υγρασία προς το κάτω μέρος. Με τόν νόμο της βαρύτητας στεγνώνει και ένα γλυπτό. Το νερό κατεβαίνει προς τα κάτω και στεγνώνει απο την κορυφή του.
Έτσι για να μοιράσουμε ομοιογενώς την υγρασία στο κομμάτι πηλού που κρατάμε, το πετάμε με δύναμη στο πάτωμα. Εκεί να δεις πόση ένταση βγάζουν. Από τον τρόπο που χτυπάνε τα παιδιά τον πηλό καταλαβαίνεις πράγματα για την ψυχοσύνθεση και την διάθεση τους. Το έχω συμπεριλάβει και σε ένα μάθημα με τίτλο “εισαγωγή στην έμπνευση”.
Υπαρχει ανταγωνιστικο πνευμα σε ολο αυτο?
Ελένη: Όχι. Ο καθένας κάνει και κατι διαφορετικό. Εγώ τους δίνω μια κεντρική ιδέα. Αλλά μετά ο καθένας βάζει το προσωπικό του στοιχείο και προκύπτει κάτι μοναδικό. Αλλιώς τι νόημα θα ειχε? Και αυτό περνάει μετά και στην συνείδηση σου. Αυτή η μοναδικότητα. Επίσης η αλληλοεμπνευση είναι κατι που επιβάλλεται. Όταν κάποιος δυσκολευτεί, κοιτάει τον διπλανό, βλέπει πως το έκανε. Ενδεχομένως και να προσπαθήσει να κάνει το ιδιο. Όμως δεν μπορεί ποτέ να κάνει το όδιο με αυτό του διπλανού. Εμπλουτίζει όμως. Εμπνέεται.
Σε τι ηλικίες απευθύνονται αυτά τα μαθήματα?
Ελένη: Τα τμήματα χωρίζονται σε ηλικίες απο 6 έως 12, 13 έως 19 και ενήλικες από εκεί και μετά
Μπορούν να υπάρξουν και τμήματα με γονείς και παιδιά σε μικρότερες ηλικίες και είναι πολύ ενδιαφέρον.
Του χρόνου έχω σχεδιάσει να πάμε να βρούμε εμείς τα χώματα και τον πηλό.
Βλέπεις σε όλο αυτό, εμπλέκονται πολλά.. Περιβάλλον, επαφή με την φύση, οικονομία υλικών, οικολογία.
Το ψήσιμο πάλι που θέλω να κάνουμε του χρόνου είναι μια άλλη υπόθεση. Το βλέπεις όλο αυτό ολοκληρωμένο, τελικό. Θα πάμε σε κάποιον κλίβανο να δουν την διαδικασία ,πως γίνεται, αλλά μπορούμε να τα ψήσουμε και με τον αρχαικο τρόπο στο χώμα.
Τι γινεται απο εδω και πέρα?
Ελένη: Στο προτελευταίο μάθημα θα ψήσουμε τα κεραμικά μας, και στο τελευταίο θα κάνουμε μια ομαδική έκθεση.
Το κομμάτι της έκθεσης μου αρέσει γιατί τα κανει πιο κοινωνικά τα παιδια, ενδυναμώνει την αυτοπεποίθηση και μπαινει μεσα και το κομμάτι του ομαδικου πνευματος.
Ποιο ειναι το προσωπικό σου όραμα για τα κεραμικά και τα παιδια?
Ελένη: Το όραμα είναι τα παιδιά να εκτονώνονται πολιτιστικά και καλλιτεχνικά.
Να μάθουν για τα ιστορικά, τα πολιτιστικά, τα μυθολογικά στοιχεία της περιοχής, και μέσα απο την διαδικασία της κεραμικής τέχνης να προκύψει ο σεβασμός στο περιβάλλον, η επαφή με φύση
και η ανάπτυξη του προσωπικού στυλ.
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Η Ελένη Γιαννακουλάκου είναι εικαστικός/γλύπτρια, με εξειδίκευση στη μικρογλυπτική και την έρευνα της αρχαιοελληνικής κεραμικής γλυπτικής. με πάνω από 25 χρόνια εμπειρίας, εξάσκησης, έρευνας αλλά και ενεργής καλλιτεχνικής παρουσίασης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Σκοπός ζωής της η συμβολή στην προβολή, διατήρηση και συνέχεια της Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Γλυπτικής τέχνης, μέσα από την οργάνωση και δημιουργία πρότυπων πολιτιστικών/εκπαιδευτικών εργαστηρίων γλυπτικής με πηλό για παιδιά και ενήλικες.
Εχει εξειδικευμένη εμπειρία ως Εκπαιδεύτρια Γλυπτικής με πηλό αλλά και ως Καλλιτεχνική Θεραπεύτρια με πηλό, (μέσα από την δημιουργία και παραγωγή πρότυπων εργαστηρίων γλυπτικής για όλες τις ηλικίες), έχοντας πολύχρονες αγαστές συνεργασίες με Πολιτιστικούς Συλλόγους, αλλά και με ευπαθείς κοινωνικές ομάδες ανά τον κόσμο ( Ελλάδα, Αμερική και Αγγλία). Επίσης, πέρα από τα εργαστήρια γλυπτικής, έχει συνεργαστεί για 4 χρόνια, με τον Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Όμιλο Θυμιανών, ΜΕΟΘ, ως εμπνεύστρια αλλά και καλλιτεχνική διευθύντρια ετήσιων καλλιτεχνικών δρώμενων (ΜΟΣΤΡΑ ΘΥΜΙΑΝΩΝ ΧΙΟΥ (σχεδιασμός, κατασκευή και παρουσίαση καρναβαλικών αρμάτων), Διαγωνισμός Γλυπτικής στην άμμο που γίνεται κάθε καλοκαίρι στο νησί της Χίου, υπό την αιγίδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βορείου Αιγαίου).
Προσφάτως έχει μετεγκατασταθεί μόνιμα στην περιοχή του Αποκορώνου Χανίων (Πλάκα), και συνεχίζει το έργο της για την δημιουργία πολιτιστικών/εκπαιδευτικών εργαστηρίων γλυπτικής με πηλό για παιδιά και μεγάλους.
Μέσα από αυτά τα εργαστήρια, οι εκπαιδευόμενοι απολαμβάνουν καλλιτεχνική δημιουργική απασχόληση εκπαιδευτικού χαρακτήρα (τοπικές καλλιτεχνικές και πολιτιστικές αναφορές της αρχαίας Ελληνικής τέχνης, ιστορίας, φιλοσοφίας και παράδοσης μέσα από τα θέματα των αυτοτελών σεμιναρίων/μαθημάτων), μυόμενοι στα μυστικά του πηλού, την πολυχρησιμότητά του, άλλα και την άμεση ευεργετική του σχέση με τον άνθρωπο.
Περισσότερες πληροφορίες στους παρακάτω συνδέσμους
https://www.facebook.com/groups/1867043326858968
Ελένη Γιαννακουλάκου
Τηλ.: 698 300 2295
